Kerst is wel het feest der feesten. De familie bij elkaar. Herinneringen aan vroeger komen boven. Ruzies worden bijgelegd. Kerst is het feest van iedereen. De kerken zijn vol, ook met mensen die anders nooit naar de kerk gaan. Ze komen voor de muziek, voor de sfeer, voor het zingen van de traditionele kerstliederern.
In de vier zondagen van de advent bereiden we ons voor op de viering van het kerstfeest. Daar staan de grote profeten centraal, Jesaja, Jeremia, Micha, Amos. We luisteren naar hun oproep om recht en gerechtigheid, om vrede op aarde. Dat was in hun eigen tijd actueel en nu in 2015 nog steeds, misschien zelfs meer dan ooit.
Maar maakt het een verschil? Is het na het vieren van kerstmis anders dan ervoor? We hoorden van kerstmis als het feest van de vrede, van de noodzaak van verzoening, van rechtvaardigheid, van de zorg voor mensen, die dat het meeste nodig hebben. De engelen zongen voor de herders in het open veld, en voor hen alleen van vrede op aarde. Maar nog steeds wordt onze wereld verscheurd door oorlogen en conflicten, waarbij talloze onschuldigen slachtoffer worden van geweld.
+
Van de vier evangelieën uit onze Bijbel beschrijft alleen Lucas uitgebreid de geboorte van Johannes de Doper en van Jezus en alles wat eraan voorafging en erop volgde. Het gaat Lucas hierbij om te benadrukken dat de Messias gekomen is, dat het Jezus is, de zoon van Maria, en dat met zijn geboorte de woorden van de profeet zijn vervuld. In het door ons gelezen bijbelgedeelte beschrijft Lucas de reiniging van Maria, de besnijdenis van Jezus, zijn naamgeving en de opdracht van Jezus in de tempel. Volgens de wet was een vrouw na de geboorte van en jongen zeven dagen onrein. Daarna was ze nog 33 dagen aan huis gebonden en mocht ze niet iets wat heilig was aanraken. Op de 40ste dag moet ze naar de tempel gaan om door een priester weer rein verklaard te worden na het brengen van een offer van twee duiven. Al de mannelijke eerstgeborenen van mensen en van het vee waren eigendom van God. Daarom moest Jezus vrijgekocht worden. Maria en Jozef laten hun kind ook nog besnijden en geven dan ook zijn naam Yeshua, Jezus, de Heer geeft redding.
Terwijl Maria, Jozef en het kind in de tempel bezig zijn met deze rituelen komt Simeon naar hen toelopen. Hij had van God gehoord dat hij niet zou sterven voordat hij de Messias zou hebben gezien. Hij is een rechtvaardige, een stille in de lande, iemand in wie geen onrecht is. Hij neemt het kind over van de moeder en spreekt dan zijn lofzang uit. ‘Laat nu uw dienstknecht gaan in vrede. Mijn ogen hebben uw heil gezien.’ Jezus zal zijn een licht tot verlichting van de heidenen. Daarna voegt de profetes Anna zich bij hen. Ze was dagelijks in de tempel te vinden, al het grootste deel van haar leven. Ze wachtte op de verlossing van Jeruzalem.
Maar noch voor Simeon, noch voor Anna kon dat onmogelijk direct duidelijk zijn. Ze zagen alleen een vader en moeder en een babytje in de tempel. En er waren er velen zoals zij. Ze herkenden echter in dat ene bepaalde babytje Yeshua de Messias met de ogen van hun geloof. Ze waren hiervan volledig overtuigd en met de woorden van de profeten beamen ze dat geloof in de kleine Yeshua.
Christenen geloven dat met het kerstkind onze Redder geboren is. Hij is de Koning, de Vredevorst uit het Huis van David, die de profeten aangekondigd hebben. Maar de werkelijkheid, beschreven door Lucas, is zo heel anders dan de profetie. Voor Jozef en voor Maria, die hoogzwanger is van haar eerste kind, is er geen plaats in de herberg. Niemand lijkt zich hun lot aan te trekken. Je zou zeggen dit is de grootste harteloosheid. Wie weigert er nu om aan een hoogzwangere vrouw onderdak te geven, een veilige plek waar ze haar kind ter wereld kan brengen? Jozef en Maria krijgen de stal als plek om de nacht door te brengen. Dat is wel de laatste plek waar je wil dat je kind geboren wordt. Het is alsof iedereen weerstand biedt tegen de geboorte van Jezus. Die weerstand blijft, ook wanneer hij opgroeit. Hij trekt rond zonder een vaste woonplaats. Hij richt zich tot zondaars, hoeren en tollenaars, tot Samaritanen en heidenen. Hij verkondigt de redding van hen die aan de rand van de samenleving leven. Hij is daarentegen heel hard voor al degenen die denken dat ze geen bekering nodig hebben. Voor hen die altijd precies weten wat anderen zouden moeten doen. De hoogmoedigen, mensen die op andere mensen neerkijken. Jezus noemt hen huichelaars. Zelfs witgewaasen graven, van buiten mooi, maar van binnen vol doodsbeenderen en ongerechtigheid (Lucas 11). Wat Jezus zegt en wat hij doet roept bij sommige autoriteiten zoveel agressie op dat ze een complot beramen en hem ter dood laten brengen als de eerste de beste misdadiger.
+
Is de wereld veranderd sinds kerstmis? Het is alleen te zien met de ogen van het geloof, zoals de ogen van Simeon en Anna.
De stem van de profeten was verstomd. Maar met de geboorte van Jezus klinken al die grote en machtige woorden van vrede en van hoop weer voluit. Dat is het heil, wat Jezus brengt. Hij zegt: ‘Al wat jullie aan de minste van mijn broeders en zusters gedaan hebben dat hebben jullie voor mij gedaan, voor de wees, de vreemdeling, de arme, de zieke, de verstotene, de gevangene, voor de kinderen.’ Dat is de grote verandering. Daar is Jezus!
Simeon noemt Jezus een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen. Jezus wil dat we licht zijn, dat we zijn licht doorgeven. Het hoeft ook niet meer te zijn dan het kleine kaarsje brandend in de nacht. Het maakt niet uit of het helder licht geeft of ook bijna niet, zelfs al schijnt dat lichtje maar in uw klein hoekje of in het mijne.
Vele kleine dingen maken iets groots. Wat echt verschil maakt, waar het in het leven echt om gaat vind je meestal niet in de krant, op de tv of op Facebook. De boodschap van de engelen aan de herders is niet meer dan: ‘Er is een kind geboren.’
+
Je voelt jezelf temidden van alle grote problemen in de wereld, waarover de groten de aarde gezamenlijk overleg voeren, misschien als een druppel op een gloeiende plaat. Wat kan mijn bijdrage zijn?
Voel je niet machteloos. Je kunt wat betekenen. Je kunt hoop geven, voor mensen die je op je levenspad ontmoet. Je hebt een taak in je familie, in je gezin, in je buurt, op je werk met je collega’s, in de politiek. We weten, met het kind van Bethlehem, met Maria en Jozef, met de os en de ezel, met de herders en de drie wijzen, met Simeon en Anna dat het uiteindelijk de zachte krachten zijn die de overwinning geven. Gestaag druppelend water kan een hele rots wegslijten. Ook al voel je jezelf maar een druppel, je bent met velen.
Daarom mogen we blijven dromen van vrede ook na kerstmis.
In ons eigen leven en ook in de grote wereld.
Door Jezus, die onze Heiland is.
Amen