De betekenis van de Verrijzenis
De Tweede Zondag van Pasen
zondag 16 april
Dommelhoefkerk, Eindhoven
We vieren vandaag de afsluiting van Pasen. Deze zondag wordt ook wel beloken Pasen genoemd. Het woord beloken is het voltooid deelwoord van beluiken, dat wil zeggen de luiken dicht doen voor de ramen, zoals de leerlingen in Jeruzalem op de eerste dag van de week achter gesloten luiken en deuren bijeen gekomen waren.
Pasen is het feest waarbij we de opstanding van Jezus uit de dood vieren. Die opstanding is een geheimzinnig en uniek gebeuren.
Vanaf het begin is het de centrale belijdenis van de kerk geweest.
De oudste vorm van die belijdenius vinden we in 1 Kor 15: 3-5:
“3 Het belangrijkste dat ik u heb doorgegeven, heb ik op mijn beurt ook weer ontvangen: dat Christus voor onze zonden is gestorven, zoals in de Schriften staat, 4 dat hij is begraven en op de derde dag is opgewekt, zoals in de Schriften staat, 5 en dat hij is verschenen aan Kefas en vervolgens aan de twaalf leerlingen.”
Alles wat toen gebeurde is zoals het in de Schriften al beschreven staat, in wat wij het Oude Testament noemen.
Die opstanding uit de dood van Christus is uniek. Het is niet het opnieuw tot leven wekken van een dood lichaam, zoals bij Lazarus of bij de jonge man van Naïn. Het is een totale transformatie en een nieuwe schepping en een nieuw begin.
Het menselijke leven, ons menselijk zijn, en de zin ervan, is nooit helemaal door ons te begrijpen, ondanks pogingen daartoe door de wetenschap. We weten wel steeds meer, maar hoeveel we ook weten, er blijken steeds weer grenzen te zijn aan ons kennen. Er is een andere dan de rationele kant aan ons menszijn. Mensen zijn in staat tot een geloofsact. Tot het zich toeëigenen van iets wat onbegrijpbaar is. We zijn met een relatief kleine aantal mensen in ons leven bijzonder intens betrokken. Het zijn onze ouders, onze levenspartner, de kinderen en kleinkinderen. Zelfs wanneer we van hen gescheiden zijn door de dood leven ze in onze gedachten verder. Hoe zou vader of grootvader dat vinden? Je hebt nog een foto van hen staan op een centrale plaats. Er zijn mensen in je leven die alles voor je betekenen. Je kunt je niet voorstellen dat ze er niet meer zijn of dat je zonder hem of haar verder zou kunnen leven. Toch hebben velen van ons tot ons intense verdriet wel een dergelijk onvoorstelbaar verlies ervaren.
De dood hoort bij het leven. De dood is het meest harde en ongenadige feit in onze werkelijkheid. We hebben wel het gevoel dat de dood er eigenlijk niet zou moeten zijn. We kunnen elkaar bijvoorbeeld elkaar eeuwige liefde en eeuwige trouw beloven, wel steeds met het voorbehoud “tot de dood ons scheidt.”
De opstanding zelf wordt in de Bijbel indirect beschreven. De feitelijke constatering is dat het graf leeg is. Dan verschijnt Jezus, het eerst aan Maria Magdalena ‘s morgens op de eerste dag van de week, diezelfde midddag aan de Emmausgangers en vervolgens ‘s avonds aan zijn leerlingen.
De eerste getuige is dus Marian Magdalena, die wenend bij het lege graf staat. Dan roept Jezus haar bij hara naam, zoals een Goede Herder die elk van Zijn schapen bij naam kent. “Maria”. Ze antwoordt die roep met grote blijdschap en zegt: “Rabboeni!” Mijn Meester! Het is een geloofsbelijdenis. Het is de aanspreektitel voor de allergrootste onder de rabbijnen en meer speciaal voor de Messiasprofeet. Jezus zegt dan tegen haar: “Houdt me niet vast, want ik ben nog niet opgestegen naar Mijn Vader.” De Opgestane zet niet de oude relatie voort alsof er niet gebeurd is. Er is iets totaal nieuws en dat betekent ook een totaal nieuwe relatie met Jezus als de Verrezene. Vervolgens maakt Jezus Maria tot apostel. Hij stuurt haar naar de Twaalf, tegen wie ze moet zeggen dat Jezus opstijgt naar Zijn Vader, die ook jullie Vader is, naar Zijn God, die ook jullie God is.” Jezus noemt zijn leerlingen nu zijn “broers en zussen.” Er is niet meer het grote onderscheid tussen een Meester en Zijn leerlingen. Hij identificeert zich met Zijn leerlingen, die Zijn boers en zussen geworden zijn. Het is de vestiging van een nieuwe relatie tussen God en de mensen.
Eerder al had Jezus al tegen zijn leerlingen gezegd dat Hij voor hen een plaats zal bereiden in het Huis van de Vader. (Joh 14, 1-3), maar zo staat er geschreven, ze begrepen het niet. Over de Opstanding had Jezus tegen hen gezegd; “Op die dag (de dag van Pasen) zullen jullie weten dat Ik in Mijn Vader ben en jullie in Mij en Ik in jullie.”
Het opstandingsgeloof is niet het geloof in een abstracte waarheid. Het is het geloof in een persoonlijke God, die ons bij onze naam kent en die de haren van ons hoofd heeft geteld (Mattheus 10, 30). Het was niet de steen die weggerold was van het graf en het waren ook niet de twee engelen hij het graf, die Maria Magdalena tot geloof bracht, maar de Verrezene die haar bij haar naam noemt.
De leerlingen waren bang voor vervolging, gevangenneming en de dood. Zij waren bijeengekomen op die eerste dag van de week, achter een gesloten deur. Maria gaat terug naar die kleine geloofsgemeenschap in de bovenzaal in Jeruzalem om haar geloof met hen te delen. Ze zegt tegen hen: “Ik heb de Heer gezien.”
Maar de leerlingen geloofden haar niet. Ze vonden het maar vrouwenpraatjes. Er staat dat ze er aanvankelijk niets van begrepen omdat “ze uit de Schrift nog niet geleerd hadden dat Jezus uit de dood moest opstaan.” (vs 9) De opgestane Jezus zelf legt dat later op dezelfde dag van de opstanding dit uit aan de Emmaüsgangers. Beginnend bij Mozes en de profeten legt Jezus aan hen uit dat dit allemaal zo moest plaats vinden. De opstanding staat in de lijn van de beloften van God aan zijn volk, God die met de mens en met zijn volk wil zijn, met Abraham, Jacob, Jozef, Mozes, Samuël, David, Elia, Jesaja, Daniél en met alle mensen van goede wil. Het gaat steeds om de relatie, die God met de mens wil hebben. Het is een verbondsrelatie. Het gaat bij Pasen dus om een vervulling van de beloften van God aan zijn volk zoals die in het Oude Testament staan. Die belofte worden nu en hier bij de Opstanding vervuld. Die boodschap die de Emmaüsgangers van Jezus hoorden brengen ze zo snel ze kunnen naar de leerlingen in de bovenzaal in Jeruzalem.
Dan verschijnt Jezus dezelfde avond aan de leerlingen in die bovenzaal. Mogelijk waren ze toch door het getuigenis van Maria op zijn komst voorbereid. De Verrezene kwam binnen door de gesloten deur en groette hen met de vrede, Shalom. En ze geloofden. Jezus zei dat zoals Hij gezonden is door de Vader Hij nu zo zijn zijn leerlingen zendt, die daarmee zijn apostelen worden. Bij hun zending kijgen ze de bijstand krijgen van de Heilige Geest. Ze krijgen de macht om zonden te vergeven, maar ook om zonden niet te vergeven. Er is een zekere mate van ironie. Toen Jezus iemand zijn zonden vergaf spraken schriftgeleerden er schande van. Alleen God kan zonden vergeven. Nu krijgen de leerlingen van Jezus deze macht.
Thomas, een van de Twaalf, was niet bij de bijeenkomst op de dag van Pasen, waar Jezus aan zijn leerlingen verscheen. Hij was absoluut niet bereid om zijn medeleerlingen op hun woord te geloven. Hij zei dat hij alleen zou geloven als hij de Opgestane zou herkennen aan de wonden in zijn handen en voeten en de wond in zijn zij. Een week later verscheen Jezus weer aan de leerlingen op dezelfde plaats. Thomas was er nu ook bij. Jezus sprak Thomas aan en nodigde hem uit om zijn handen in zijn wonden en in zijn zij te leggen. Thomas zag en geloofde.
Het geloof in de Opstanding betekent dat de zinloosheid, de afgrond, de duisternis en de dood niet meer het laatste woord hebben, maar geloof, liefde, leven, licht en hoop.
Wat de zending van de apostelen betekent hebben we kunnen lezen in Handelingen 10. Hier treedt de eerste gelovige, die niet afkomstig was van het joodse volk, toe de de christelijke gemeente, samen met zijn hele gezin en met zijn vrienden. Cornelius is een Romeins officier die rechtvaardig is en God vereert en die bij het Joodse volk in hoog aanzien staat, God geeft Petrus in een droom de opdracht om hem te bezoeken. Hij legt dan aan Cornelius en aan zijn hele huis uit wat zijn zending is. Hoe Jezus als weldoener door het land trok en iedereen genas die in de macht van de duivel was. Jezus hebben ze gedood door hem te kruisigen, zegt Petrus tegen Cornelius, maar op de de derde dag is hij opgestaan uit de doden “Jezus heeft ons toen opgedragen om getuigenis af te leggen van de opstanding van Jezus uit de doden en dat hij het is die door God is aangesteld als rechter over de levenden en de doden. Van hem getuigen de profeten dat ieder die in hem gelooft door zijn naam vergeving van zonden krijgt.”
Dat is de boodschap van Pasen. De angst voor vervolging en de dood verdwijnt. Bange mensen worden moedig en blij. Ze durven zich openlijk uit te spreken over hun geloof in Jezus als de Verrezene.
In die traditie staan wij ook hier als de Dommelhoefkerk gemeenschap.
Aan het einde van elke dienst wordt deze gemeente, net als alle christelijke gemeenten oeral op aarde, de wereld ingezonden dragende de zegen van de Heer, net zo als eens de Verrezene zijn leerlingen de wereld inzond.
Met een opdracht.
AMEN